ANTAŬPAROLO Ĉu vi havas 6 jarojn?   Aŭ 106 jarojn?   Ne gravas. Ĉu vi lernas paroli Esperanton, aŭ jam parolas ĝin? Ĉu vi volas helpi amikon -- 8 ĝis 108 jaraĝan -- interparoli per nia bela lingvo?   Se jes, jen la libro por vi. En la unua leciono vi kaj via amiko komencos interparoli per demandoj kaj respondoj.   Post la naŭa leciono, via lernanto volos uzi la libron por helpi amikon interparoli Esperante.   Post la dekkvina leciono via lernanto, uzante bazan vortprovizon de 74 vortoj plus la numeraloj, parolos libere per amuzaj dialogetoj kaj ludoj. Eĉ pli bone, uzu la libron kun grupo -- aŭ eĉ kun granda klaso.   Ili helpos unu la alian, kaj kune, ĝoje kaj rapide, lernos, ke ili povos interkomuniki per dua lingvo!   Kiel ili faros tion?   Per la helpo de amuzaj desegnoj, kaj ofte de jam konataj vortoj pri monda geografio! Dum ili legas la dialogetojn kaj interparolas, viaj lernantoj uzos ĝustan gramatikon, sed ili malofte pensos pri gramatiko.   Do, antaŭ ol ili plonĝos en seriozan studon de Esperanto, ili jam ĝuste parolos ĝin! Samtempe, lernantoj spertos proksimecon al ĉiu alia homo kaj besto.   La bela planedo Tero, kun siaj homoj, bestoj, plantoj, montoj, riveroj, oceanoj, maroj, lagoj kaj dezertoj estas HEJMO por ĉiuj ni. La Bela Planedo helpos al lernantoj legi kaj ĝui la demandojn kaj respondojn pri ok landoj en nia libreto,   Ni Esploru La Mondon.   Ĝi ankaŭ helpos al partoprenantoj en nia projekto MONDO-RONDO, internacia bildkarta interŝanĝo pri monda geografio, inter grupoj de infanoj kaj junuloj.   Ofte, per helpo de vortaroj, ili povos skribi kaj legi la mallongajn mesaĝojn kiujn ili sendos kaj ricevos. © 1992 Infanoj Ĉirkaŭ la Mondo © 1992 Children Around the World     8894 Berkay Avenue. Jennings MO 63136-5004, U. S. A. +1 314 869 2303   <rglosso @ siue.edu> DUA ELDONO Oktobro, 1992

LECIONO UNU (1)           La Suno   Desegno de Jennifer Guardado, 11 jaraĝa A. Kio estas tio? B. Ĝi estas la suno. A. Kio estas la suno? B. Ĝi estas stelo.                   Vortoj stelo suno ĝi ĝi estas kio     tio la Demandoj          (Respondu per frazo.) Kio estas tio?          (Montru fingre al la suno.) Kio estas la suno? __________________________________________ Vidu"SUGESTOJ PRI LECIONOJ  1 - 9", paĝon 17. paĝo 1

LECIONO DU (2)           Steloj   Desegno de Glen Green, 12 jaraĝa A. Kio estas tio?      [Montru fingre al stelo.] B. Ĝi estas stelo. A. Ĉu la suno estas stelo? B. Jes. Ĝi estas stelo. A. Ĉu ĝi estas granda stelo? B. Ne. Ĝi estas malgranda stelo. A. Jes. Ĝi estas malgranda stelo      en granda universo.         Vortoj universo granda   malgranda ĉu jes     ne en Demandoj 1. Ĉu la suno estas granda stelo? 2. Ĉu la universo estas malgranda? 3. Ĉu ĝi estas granda stelo?     [Unu post la alia, montru fingre al diversaj steloj.] paĝo 2

LECIONO TRI (3)           La Planedo Tero A. Kio estas tio?      [Montru fingre al la planedo Tero.] B. Ĝi estas planedo. A. Ĉu ĝi estas la planedo Venuso? B. Ne. Ĝi ne estas la planedo Venuso. A. Ĉu ĝi estas la planedo Marso? B. Ne. Ĝi ne estas la planedo Marso. A. Ĉu ĝi estas la planedo Jupitero? B. Ne. Ĝi ne estas la planedo Jupitero.      Ĝi estas la planedo Tero. Vortoj:   planedo Tero Ĝi ne estas ... Demandoj     [Respondu per frazoj: "Ne. Ĝi ne estas ... Ĝi estas ..."] 1. Ĉu la Tero estas stelo? 2. Ĉu ĝi estas la planedo Tero?     [Unu post la alia, montru     fingre al aliaj planedoj.]   Desegno de Janny Pan, 10 jaraĝa paĝo 3

LECIONO KVAR (4)           Homoj, Bestoj kaj Plantoj   Desegno de Valleah Traversie, 11 jaraĝa A. Estas bilionoj da homoj, bestoj      kaj plantoj sur la planedo Tero. B. Jen bildo.      Kiom da bestoj vi vidas? A. Mi vidas unu beston. Ĝi estas hundo. B. Kiom da homoj vi vidas? A. Mi vidas tri homojn. B. Kiom da belaj plantoj estas en la bildo? A. Estas kvar belaj plantoj.      du arboj kaj du floroj. B. Ĉu vi vidas ses belajn birdojn? A. Ne. Mi ne vidas ses birdojn.      Mi vidas kvin birdojn.         Vortoj arbo besto bildo birdo floro homo hundo planto bela mi vidas vi  vidas jen   sur kaj kiom da Numeraloj: unu     du     tri     kvar     kvin     ses     biliono   (da) paĝo 4

LECIONO KVIN (5)           Montoj kaj riveroj Desegno de Nicholas Lawson kaj Jamal Groom, 12 jaraĝaj A. En la unua bildo, du homoj      grimpis tri altajn montojn      en alta montaro. B. En la dua bildo ili estas varmaj.      Ili vidas rivereton. A. En la tria bildo, la rivereto estas malvarma. Ili vidas belan fiŝon. Demandoj: 1. Ĉu estas multaj altaj montoj kaj montaroj sur nia bela planedo? 2. Kiom da homoj estas en la unua bildo?  3. Ĉu vi vidas tri homojn en la dua bildo? Vortoj fiŝo monto   montaro   monteto rivero   rivereto ni   nia ili grimpas ili grimpis alta multaj varma   malvarma   Numeraloj:    unu   unua     du   dua     tri   tria   paĝo 5

LECIONO SES (6)     Lagoj, Maroj kaj Dezertoj Desegno de Criselda Abad, 10 jaraĝa A. Jen du mapoj.      Ĉu vi vidas lagon sur la unua mapo? B. Jes la grandega lago Titikako      situas en altega montaro, Andoj. A. Ĉu vi vidas maron sur la dua mapo? B. Jes mi vidas grandegan maron.      Ĝi estas la Mediteraneo A. Ĉu grandega dezerto estas      sur la dua mapo? B. Jes la dezerto Saharo situas en Afriko.     Vortoj dezerto lago mapo maro alta   altega granda   grandega Ĝi situas   Nomu ilin Demandoj: 1. Ĉu estas multaj lagoj, maroj kaj      dezertoj sur nia bela planedo? 2. Ĉu estas grandegaj lagoj en altegaj montaroj? 3. Ĉu vi vidas maron kaj dezerton sur la      dua mapo?   Nomu ilin. paĝo 6

LECIONO SEP (7)           Landoj kaj Kontinentoj Desegno de Josphine Nonog , 10 jaraĝa A. Kiom da landoj estas sur nia      planedo? B. En mia maparo mi vidas pli ol      cent okdek (180) landojn      sur ses kontinentoj. A. Ĉu estas landoj sur la kontinento      Antarkto? B. Ne. Homoj loĝas kaj esploras tie,      sed ne estas lando tie. Demandoj 1. Ĉu Aŭstralio estas lando? 2. Ĉu Aŭstralio esta kontinento? 3. Ĉu estas multaj landoj sur      la kontinento Eŭropo?      (Rigardu la maparon)       Vortoj kontinento   lando mapo   maparo mi   mia ili esploras ili loĝas pli ol sed   tie   Numeraloj:    ok     dek     okdek     cent   paĝo 7

La paĝoj 8 kaj 9 estas du fojoj. La unua fojo estas foto de duobla paĝo. Eble ĝi ne bone vidiĝas en kelkaj komputiloj. La dua fojo la paĝoj 8 kaj 9 estas sendependaj, pli klare legeblaj, sed la bildo estas tro malgranda, kaj ne sama kiel en la originala libro.

LECIONO OK (8)     Oceanoj kaj Kontinentoj LECIONO NAŬ (9)     Hemisferoj kaj Insuloj paĝo 8 paĝo 9

LECIONO OK (8)           Oceanoj kaj Kontinentoj     OCEANOJ 1 Pacifika Oceano 2 Atlantika Oceano 3 Arkta Oceano 4 Hindia Oceano                        NORDO       A. Jen mapo de nia mondo.         SUDO B. Kiom da oceanoj vi vidas? A. Mi vidas kvar grandajn oceanojn.      Ili estas _________________ B. Kiom da kontinentoj vi vidas? A. Mi vidas sep kontinentojn. Ili estas ______________ (Montru fingre al ĉiu oceano kaj kontinento kaj nomu ĝin.) ___________________________   La novaj vortoj estas en vortlistoj en   la venontaj lecionoj kaj sur paĝo 16. paĝo 8

LECIONO NAŬ (9)           Hemisferioj kaj Insuloj         KONTINENTOJ 5 Nord-Ameriko  6 Sud-Ameriko 7 Eŭropo 8 Afriko   9 Azio 10 Aŭstralio 11 Antarkto NORDO SUDO A. Kie estas la norda hemisfero? B. La norda hemisfero estas norde de la ekvatoro. A. Kie estas la suda hemisfero? B. La suda hemisfero estas sude de la ekvatoro. A. Ĉu vi vidas insulojn sur la monda mapo? B. Jes. Mi vidas multajn insulojn. En mia maparo      estas multegaj insuloj kaj insularoj. paĝo 9

PARTO  II     LUDOJ pri URBOJ, LANDOJ, KONTINENTOJ kaj HEMISFEROJ En la ludoj, vi lernos interparoli kun iu Esperantisto ie.   Ekzemple, ĉe kunveno de Esperanto-Klubo en Tokio (Japanio) aŭ Berlino (Germanio)   vi povos demandi al aliaj pri iliaj urboj kaj landoj, kaj respondi al demandoj pri via urbo kaj lando. Ĉiu ludo estas por 2 personoj aŭ por grupo. La celo de la ludoj estas lerni, per tre malgranda vortprovizo, libere kaj rapide interparoli pri multaj lokoj en la mondo. LECIONO DEK (10):           LUDO UNU Ludanto B elektu urbon ie en la mondo kaj respondu al demandoj pri la urbo, la lando, la kontinento kaj la hemisfero. A. Saluton! Kiu vi estas? B. Saluton! Mi estas ________       (En grupoj, demandu al ĉiu ludanto en la 2a grupo, "Kiu vi estas?") A. Kie vi loĝas? B. Mi loĝas en la urbo ________. A. Kie estas la urbo ________? B. Ĝi estas en la lando ________. A. Kie estas la lando ________? B. Ĝi estas sur la kontinento ______.   A. Kie estas la kontinento _______? B. Ĝi estas en la ______ hemisfero      de la planedo Tero.      Diru al mi: Kie mi loĝas? Vortoj kaj Frazoj diru al mi ... Kiu vi estas? Kie vi loĝas? Saluton! urbo nordo   norda sudo   suda  A. Vi loĝas en la urbo ________ en la lando ________,       sur la kontinento ________ en la ________       hemisfero de la planedo Tero.     (Respondu rapide!) paĝo 10

LECIONO DEK UNU (11)   Ludu Du: "Montru al mi ..." Unue, uzu mondan mapon; poste, mapon de kontinento aŭ lando.   Komencu jene: A. Saluton!   Mi estas ______. Jen mapo de la mondo.      Montru al mi sur la mapo la nordon, la sudon,      la orienton kaj la okcidenton. B. Jen la nordo. Jen la sudo. Jen la oriento. Jen la okcidento. (Nun demandu, unue, pri oceanoj kaj kontinentoj; poste, pri landoj, famaj urboj, montoj, maroj, riveroj, ktp.) Jen ekzemplo: A. Montru al mi la kontinentojn Afriko kaj Azio. B. Jen Afriko. Jen Azio.   (Montru la kontinentojn.) * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * LECIONO DEK DU (12)   LUDO TRI: "Kompreneble ne!" Demandu pri kontinentoj, landoj, urboj, ktp. La demandoj estu ridindaj.   Respondu per frazoj.   Jen ekzemploj: A. Jen la kontinento Eŭropo. Ĉu ĝi      estas en la suda hemisfero? B. Kompreneble ne. Ĝi ne estas      en la suda hemisfero.      Ĝi estas en la norda hemisfero. A. Jen la kontinento Sud-Ameriko.      Ĉu ĝi estas sude de      la kontinento Antarkto? B. Kompreneble ne.      Ĝi ne estas sude de Antarkto.      Ĝi estas norde de   Antarkto. A. Ĉu la lando Sud-Afriko estas      oriente de la lando Aŭstralio? B. Kompreneble ne.      Ĝi ne estas oriente de Aŭstralio.      Ĝi estas okcidente de Aŭstralio.       Vortoj mondo nordo   norde de sudo   sude de oriento   oriente de okcidento   okcidente de Kompreneble! Montru al mi! paĝo 11

LECIONO DEK TRI (13)   Ludu Kvar:   "Kiom da ...?" Uzu mondan mapon. Ĉiu lernanto havu Esperantan liston de landoj kaj ĉefurboj.   Ludanto B lernu iomete pri ĉefurbo kaj lando kaj respondu al demandoj.   Jen ekzemploj: A. Saluton!   Kie   vi loĝas? B. Mi loĝas en Parizo, la ĉefurbo de la lando Francio. A. Kiom da homoj loĝas en la ĉefurbo? B. Pli ol 6 milionoj da homoj loĝas tie. A. Kiom da homoj loĝas en Francio? B. Pli ol 56 milionoj da homoj loĝas tie. A. Kiom da landoj situas apud Francio? B. Ses landoj situas apud Francio. Belgio estas      norde; Luksemburgio kaj Germanio estas      nordoriente; Svisio estas oriente; Italio estas      sudoriente; Hispanio estas sudokcidente. * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * LECIONO DEK KVAR (14)   Ludu Kvin:   "Mi pensas pri ĉefurbo sur la planedo Tero." Lernanto (aŭ grupo da lernantoj) elektu ĉefurbon ie en la mondo. Per serio de demandoj, la klaso eltrovas la urbon.   Jen la modelo: Komencu per la plej granda. 1. Ĉu ĝi situas en la norda (suda) hemisfero? 2. Ĉu ĝi situas sur la kontinento Azio? Afriko? ktp. 3. Ĉu ĝi situas okcidente de ______? (oriente de ______? ktp.) 4. Ĉu ĝi estas apud oceano? maro? 5. Ĉu ĝi estas en Usono? Rusio? Ĉinio? ktp. 6. Ĉu ĝi estas urbego? Ĉu ĝi estas ______? Respondu per frazoj: "Jes, ĝi situas ..." "Ne, ĝi ne estas ..." Variaĵo: Ĉiu lernanto havu Esperantan liston de bestoj. Lernanto elektu beston kiu loĝas en preciza loko. Ekzemple: kato kiu loĝas en la norda hemisfero, sur la kontinento Afriko, en la lando Liberio, en la urbo Monrovio. __________________________________________ La novaj vortoj estas en la listo de bazaj vortoj sur paĝo 16. paĝo 12

LECIONO DEK KVIN (15):   "La Parolanta Enciklopedio" Ĉiu lernanto elektu malsaman landon, kaj lernu iomete pri ĝi. Ĉiu imagu, ke li/ŝi loĝas en la lando, kaj, laŭvice respondu al demadoj. Jen ekzemploj de demandoj: 1. Kiu vi estas? Kie vi loĝas? 2. Ĉu via lando estas (situas) en la norda hemisfero? 3. Ĉu ĝi estas sur la kontinento Eŭropo? Azio? Ktp. 4. Ĉu ĝi estas apud oceano? maro? 5. Montru al ni vian landon sur la monda mapo. 6. Kio estas la ĉefurbo? Ĉu ĝi estas urbego? 7. Kiom da homoj loĝas en la ĉefurbo? lando? 8. Kiom da landoj estas apud via lando? Kie ili estas? 9. Ĉu estas grandaj arbaroj en via lando? 10. Ĉu sovaĝaj bestoj loĝas tie? Nomu du. 11. Kio estas la plej alta monto tie? Kie gi estas? 12. Ĉu estas granda lago (dezerto) tie? Nomu ĝin. 13. Ĉu estas longa rivero tie? Nomu ĝin. Respondu:     Jes. Ĝi estas (situas) ... Ne. Ĝi ne estas ... Ĝi estas ... Jes. Ili loĝas tie. Ne. Ili ne loĝas tie. Pli ol ______ (da) homoj loĝas tie. ______ estas sude de mia lando. Ktp. ______ estas nordoriente. Ktp. Jes. Estas ... Ne. Ne estas ... paĝo 13

PARTO  III     LECIONO DEK SES (16)           Lingvoj Desegnoj de Matuo Amadoro, 12 jaraĝa Carinna Dias, 11 jaraĝa Donny Counts, 10 jaraĝa Elaine Fabian, 12 jaraĝa A. Kiom da lingvoj parolas la bilionoj       da homoj sur nia bela planedo? B. Estas pli ol trimil (3000) lingvoj kaj dialektoj. Vortoj dialekto lingvo ili parolas mil   trimil paĝo 14

LECIONO DEK SEP (17)           Planeda Lingvo Desegno de Criselda Abad, 10 jaraĝa A. Ni bezonas planedan lingvon. B. Ni havas planedan lingvon.      Ĝi estas Esperanto. A. Esperantistoj loĝas en pli ol      cent landoj. B. Ili ofte portas verdan stelon.           Ili helpas unu la alian. Demandoj 1. Kio estas Esperanto? 2. Ĉu Esperantistoj loĝas      en multaj landoj? 3. Ĉu ili loĝas en via lando? 4. Ĉu ili helpas unu la alian? Vortoj Esperanto   Esperantisto la rusa (lingvo) ŝi alia verda ni bezonas ni havas mi helpas mi helpos ili portas ofte Ho ve! Rigardu! paĝo 15

BAZAJ VORTOJ kaj ESPRIMOJ en la GEOGRAFIAJ LUDOJ Vortoj pri la planedo Tero dezerto insulo lago maro monto oceano rivero insularo montaro   monteto rivereto Bestoj, Plantoj, Homoj besto birdo fiŝo arbo floro planto homo sovaĝa besto arbaro Demandoj Ĉu ĝi estas ...? Kie vi loĝas? Kio estas la ...? Ĉu estas ...? Kie situas ...? Kiom da ...? Kiu vi estas? Aliaj vortoj kaj   jes   ne jen   la   sed Saluton!     Kompreneble! Numeraloj Vortoj pri mapoj ekvatoro hemisfero (norda, suda) kontinento lando mapo     maparo mondo urbo   urbego   ĉefurbo nordo sudo oriento okcidento norde (de) sude   (de) oriente (de) okcidente     (de) Adjektivoj alia alta bela granda longa multa(j) Prepozicioj al apud de en pri sur Adverboj plej pli (ol) ie     tie Afiksoj mal- -ar -eg -et Pronomoj kaj Verboj Estas ... Mi estas ... Vi loĝas ... Ĝi situas ... Ni vidas ĝin.   Ne estas ... Diru al mi ... Montru   al ili ... Ni pensas   pri ... Nomu ilin. unu    du    tri    kvar    kvin    ses    sep   ok   naŭ   dek dek unu   dek du   dudek   cent   mil   miliono (da)   biliono (da) __________________________________________ Poste, uzu aliajn vortojn kaj demandojn laŭ via deziro. paĝo 16

SUGESTOJ PRI LECIONOJ   1 - 9 1. Unue, interparolu pri la desegno en la leciono. Ekzemple, post la unua leciono, lernantoj demandu al vi pri objektoj en la bildo. "Kio estas tio?" Respondu fraze: "Ĝi estas ..." Poste, demandu al ili, "Kio estas tio?" La lernantoj klare prononcu la vortojn. 2. Laŭvice, legu la dialogon dufoje. Unue, vi estu "A", la lernantoj estu "B". Mallonge diru al ili pri signifoj kaj novaj gramatikaj reguloj. 3. Unue, la lernantoj voĉlegu la demandojn, kaj vi respondu. Due, vi demandu kaj ili respondu. Ili rajtas serĉi respondojn en la dialogo. BAZAJ DEMANDOJ kaj RESPONDOJ. LECIONOJ 1 - 17 Demandoj Kio estas tio? Ĉu ĝi estas ...? Ĉi ĝi estas granda (varma, ktp) ? Respondoj Ĝi estas ... Ne. Ĝi ne estas ...        Ĝi estas ... Ne. Ĝi ne estas granda.        Ĝi estas malgranda. Ĉu ili estas grandaj? Jen bildo. Kio ĝi estas? Ĉu estas multaj montoj (arbaroj, ktp) en ...? Kiom da ______ estas ...?         Ne. Ili ne estas grandaj.        Ili estas malgrandaj. Ĝi estas ... Jes. Estas multaj ... Ne.   Ne estas multaj ... Estas ... Kiu vi estas? Kie vi loĝas? Kie estas la lando ...? Mi estas ... Mi loĝas en la urbo ... en la lando ..., sur la kontinento ... Ĝi estas sude de (ktp) ... paĝo 17

Sur la Tero, Bela Tero,   Loĝas ni, kantas ni. Kune sur la Tero,   Monda familio, Famili', famili'. Melodio: Ruĝa Pomo (Frère Jacques.)   Desegnoj de Edward Allegre, aĝo 10, Carinna Dias, aĝo 9, Stacey Fowler, aĝo 9, Salvador Perez, aĝo 8, kaj Emmeline Vazquez, aĝo 9. paĝo 18

GRAMATIKAJ REGULOJ ILUSTRITAJ EN LA LECIONOJ Leciono 1 Leciono 2 Leciono 3 Leciono 4 Leciono 5 Leciono 9 Leciono 10 Leciono 17   Ĉiu substantivo finiĝas per o. Ne ekzistas artikolo nedifinita. La prezenco de verboj finiĝas per -as. La vorteto ĉu kreas demandon. Ĉiu adjektivo finiĝas per a. Metu la vorton ne antaŭ la verbo. La litero j montras la pluralon. Se la substantivo ests plurala, la adjektivo estas plurala. Uzu la finaĵon -n kiam substantivo aŭ pronomo estas la rekta komplemento de verbo. La preterito de verboj finiĝas per -is. Por formi adverbon, uzu la finaĵon -e. La imperativo de verboj finiĝas per -u. La futuro de verboj finiĝas per -os. paĝo 19